Zwangerschap, depressie en microbiota

Depressieve klachten bij zwangeren nauwelijks onderkend

Van alle zwangere vrouwen die bij de verloskundige komen met een zwangerschap met een laag risico, heeft ongeveer 20% last van somberheid of angstigheid (psychosociale stress). Deze symptomen worden onder meer geassocieerd met een groter risico op vroeggeboorte, postnatale depressie en verwaarlozing. Ook de baby loopt risico, zoals een te laag geboortegewicht en mogelijk een minder goede ontwikkeling van de bewuste (willekeurige) motoriek en het gedrag in de eerste levensjaren.

‍

Belangrijke rol verloskundigen

Gezien deze nadelige effecten, is het belangrijk dat psychosociale stress tijdens de zwangerschap op tijd worden opgespoord en behandeld. Echter, slechts 15% van de zwangere vrouwen met deze klachten wordt behandeld. De belangrijkste reden waarom zo weinig vrouwen niet behandeld worden, is dat veel zwangeren somberheid zien als een natuurlijk onderdeel van de zwangerschap. Verloskundigen kunnen een belangrijke rol te spelen bij het onderkennen van de klachten. Veel vrouwen beginnen hier namelijk niet uit zichzelf over, maar pas als de verloskundige hiernaar vraagt. (1)

‍

Stemming moeder van invloed op borstvoeding

Het is dus voor zowel moeder als kind belangrijk dat er meer aandacht komt voor depressieve klachten tijdens en kort na de zwangerschap. Een mogelijk ander gevolg van depressieve klachten na de bevalling is namelijk een verandering in de microbiële samenstelling van moedermelk. Moedermelk is een belangrijke bron van bacteriën voor pasgeborenen. Deze bacteriën koloniseren de babydarmen en zijn zo van invloed op de gezondheid. Browne analyseerde de microbiota in de moedermelk van 51 gezonde moeders op 2, 6 en 12 weken na de bevalling. (2) Ook vulden de deelnemende vrouwen 6 weken na de bevalling een vragenlijst in met betrekking tot psychosociale stress (hoeveel stress zij ervaren, of ze zich veel zorgen maken en depressieve symptomen).

‍

Veranderingen in de moedermelk bij stress

Uit de microbiota-analyses werd duidelijk dat de microbiële samenstelling van moedermelk in de loop van 3 maanden bij alle vrouwen veranderde. Zo was er een kleine toename in diversiteit, die vooral bestond uit een toename van lactobacillen en een afname van stafylokokken. Deze veranderingen waren vooral zichtbaar bij vrouwen die weinig last hadden van psychosociale stress. De moedermelk van vrouwen die het hoogst scoorden op psychosociale stress liet geen veranderingen zien, waardoor de diversiteit en de relatieve hoeveelheid bacteriën lager bleef dan bij vrouwen zonder klachten. Wat precies het effect is van deze minder diverse microbiota in moedermelk op het kind moet nog verder onderzocht worden.

‍

Pilotonderzoek naar haalbaarheid RCT met probiotica

Er zijn aanwijzingen dat probiotica gevoelens van depressie en angst bij moeders kunnen verminderen. Probiotica die door de moeder worden ingenomen, kunnen dus een veelbelovende en

toegankelijke behandeloptie  voor psychosociale stress zijn. Daarom is in een pilotstudie gekeken in hoeverre een groot gerandomiseerd klinisch onderzoek met probiotica bij zwangere vrouwen haalbaar is en hoe zwangeren staan tegenover probioticagebruik. (3) Tijdens het onderzoek werd tevens gekeken (secondaire uitkomstmaten) in hoeverre het gebruik van een probioticum in de laatste weken van de zwangerschap van invloed was op depressieve klachten, angstigheid, stress en het ontstaan van een band tussen moeder en kind.

Aan dit dubbelblinde gerandomiseerde pilotonderzoek deden 40 vrouwen mee met een laagrisico-zwangerschap.

‍

Probioticagebruik tijdens zwangerschap veilig en geaccepteerd

Uit het onderzoek kwam naar voren dat een groot onderzoek weliswaar haalbaar was, maar dat het pilotonderzoek gehinderd werd door de manier waarop deelnemers geworven werden (er was weinig animo voor deelname) en door de opzet van het onderzoek (de meeste zwangeren vonden het onderzoek te lang duren en vonden dat ze te veel handelingen moesten verrichten). De secondaire uitkomstmaten lieten helaas geen verschil zien tussen de groep die probiotica gebruikt had en de controlegroep. Mogelijk is dit het gevolg van een flink placebo-effect, aangezien in beide groepen sprake was van een afname van de psychosociale stress en er geen significant verschil was tussen beide groepen. Wel werd duidelijk dat het gebruik van probiotica tijdens de zwangerschap veilig was en een breed draagvlak was onder zwangere vrouwen.

‍

Referenties

1) Browne, P. “Psychosocial distress in pregnancy: Women’s perspectives on treatment and self-disclosure of feelings in midwifery care.”  [thesis]

2) Browne, P. "Human milk microbiome and maternal postnatal psychosocial distress." Frontiers in microbiology (2019): 2333.

3) Browne, P D., A C. Bolte, I Vaart, E Claassen and C Weerth. "Probiotics as a treatment for prenatal maternal anxiety and depression: A double-blind randomized pilot trial." Scientific reports 11 (2021): 1-16.

‍