Copyright
Winclove
.svg)
Sporten beïnvloedt het lichaam en ook de darmmicrobiota. Bij een hoge intensiteit kan dit de microbiota verstoren en klachten geven.
Sporten en fysieke activiteit hebben vele, goed onderzochte gezondheidsvoordelen. Toch kan intensief sporten ook problemen opleveren. Zo’n 30-93% van de sporters geeftaan tijdens het sporten last te hebben van maag-darmklachten als misselijkheid, overgeven, diarree, buikkrampen en (aandrang tot) ontlasting.1 Ook infecties van de bovenste luchtwegen treden relatief vaak op bij intensief sporten.2 Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen, onderpresteren en uitval tijdens trainingen en wedstrijden.
De darmmicrobiota, de vele miljarden bacteriën die in de darmen leven, kan bij deze klachten een rol spelen. Sommige probiotica lijken deze klachten te kunnen verminderen.
Door de zware omstandigheden waaraan het lichaam wordt blootgesteld, vraagt duursport veel van het lichaam en dus ook van de organen en de stofwisseling. Om zo’n prestatie te kunnen leveren, veranderen er verschillende processen in het lichaam. Zuurstof gaat vooral naar de spieren toe en minder naar andere organen, waaronder de darmen. Ook neemt de beweeglijkheid van de darmen af, waardoor de opname van voedingsstoffen vermindert.3 De extreme inspanning verstoort mede daardoor tijdelijk de homeostase in het lichaam, evenals de balans in de darmmicrobiota (dysbiose). Dit zorgt voor een toename van de doorlaatbaarheid van de darmwand en activering van het immuunsysteem, met ontstekingsreacties en een grotere gevoeligheid voor infecties als gevolg, evenals spierschade en een verhoging van de lichaamstemperatuur, waardoor de kans op uitdroging toeneemt.4,5
Door alle veranderingen in lichaam tijdens intensieve lichaamsbeweging kunnen met name topsporters zowel tijdens de inspanning als daarbuiten gezondheidsproblemen krijgen. De mate waarin dit gebeurt hangt af van verschillende factoren, zoals inspanning: hoe langer en intensiever er gesport wordt, hoe groter de kans op deze klachten. 3 Het typesport speelt hierbij mee: bij hardlopen komen de klachten relatief vaker voor dan bij fietsen en zwemmen.
De intensiteit van de duurtraining speelt een rol bij een negatief of positiefeffect op de darmmicrobiota: duurtraining met matige intensiteit vermindert juist ontstekingsreacties, verbetert de lichaamssamenstelling en leidt tot positieve effecten op de diversiteit van de darmmicrobiota. De meeste studies laten dan ook een positieve associatie zien tussen lichaamsbeweging met matige intensiteit en a) meer verschillende bacteriën in de darmen, b) het behoud van de integriteit van het darmslijmvlies, c) het verbeteren van de darmbarrière en d) een toename van de productie van korteketenvetzuren.6 Duursporten met een hoge intensiteit kan juist leiden tot een lagere diversiteit van de darmmicrobiota en een toename van ontstekingsbevorderende bacteriën.7
Probiotica kunnen allerlei processen in de darmen en de rest van het lichaam beïnvloeden. Daarmee zouden ze sporters in theorie op verschillende manieren behulpzaam kunnen zijn. Een beperking van het onderzoek naar probiotica is dat de heterogeniteit vaak hoog is: er is vaak een groot verschil onder de deelnemers wat betreft getraindheid, het soort lichaamsbeweging (vorm, duur, intensiteit), de uitkomstmaat van het onderzoek, de samenstelling, dosering en vorm (drank, yoghurt, capsule, poeder)van de gebruikte probiotica en de suppletieduur. Er is bovendien tegenwoordig een hoge mate van consensus dat bepaalde gezondheidsbevorderende eigenschappen van probiotica grotendeels stamspecifiek zijn8, waardoor het van belang is om de juiste bacteriestammen te selecteren om te zien of een probioticum effectief is bij sporters.
Probiotica blijkt, volgens een beperkte hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek, wisselend effect te hebben op maag-darmklachten bij duursporters. Wel bleek de duur van maag-darmklachten afte nemen bij probioticagebruik.20,21 Het effect van probiotica bij topsporters was volgens een systematic review groter dan bij recreatievesporters.21
Probiotica lijken ook bij sporters de immuunfunctie te kunnen ondersteunen. Dit geldt zowel voor topsporters als voor recreatieve sporters.21 Zo kunnen probiotica zorgen voor een daling van ontstekingsbevorderende stoffen als IL-6 en TNF-α.22
Verschillende systematic reviews onderzochten ook het effect van probiotica op bovenste luchtwegklachten bij sporters. Bij twee systematic reviews vond 50% een vermindering van bovenste luchtwegklachten bij zowel topsporters als recreatieve sporters.9,10
Probiotica lijken een klein, maar positiefeffect te kunnen hebben op duurprestaties bij sporters. Dit effect is wel afhankelijk van factoren als de dosering en suppletieduur.11
Er zijn aanwijzingen dat probiotica de darmbarrièrefunctie bij sporters kunnen verbeteren. Zo kunnen bepaalde probiotica volgens sommige onderzoeken darmschade en een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmen verbeteren.12,13
Ecologic Performance is een multispecies probioticum met een combinatie van 6 verschillende stammen die geselecteerd zijn op hun werking als antioxidant om oxidatieve stress te verkleinen, demogelijkheid om de darmbarrière te versterken en verhoogde darmdoorlaatbaarheid te verminderen, en hun ontstekingsremmende eigenschappen. De probiotische formulering bevat de volgende bacteriestammen: Bifidobacteriumbifidum W23, Bifidobacterium lactisW51, Enterococcus faecium W54, Lactobacillus acidophilus W22, Lactobacillus brevis W63 en Lactococcus lactis W58.
Placebo-gecontroleerde onderzoeken met Ecologic Performance bij duursporters laten zien dat inname hiervan voor een significante afname in de zonulineniveaus in de ontlasting kan zorgen, wat kan duiden op een verbeterde darmbarrièrefunctie. Daarnaast was er een trend te zien naar een afname in de ontstekingsmarker TNF-α. Verder kregen sporters die het probioticum namen minder last van symptomen van een infectie van de bovenste luchtwegen dan de sporters in de placebogroep (5 versus 11 deelnemers).Een verbetering van de VO2max werd niet gevonden.
De darmmicrobiota speelt een belangrijke rol bij een gezond functionerend lichaam en het neerzetten van sportprestaties. Er zijn studies die laten zien dat probiotica in staat zijn om maag-darmklachten bij duursporters te verminderen, de immuunfunctie te verbeteren en de duurprestaties te verbeteren. Een beperking is dat de studies een grote heterogeniteit kennen, onder meer wat betreft het gebruikte probioticum.14 Wel is duidelijk dat probiotica veilig zijn en de effecten waarschijnlijk stamspecifiek zijn. Dat verklaart waarom niet alle studies positieve effecten vinden. Bij het kiezen van een probioticum is het advies om er een te kiezen waar wetenschappelijk bewijs voor bestaat.8
Referenties
1. de Oliveira EP, BuriniRC, Jeukendrup A. Gastrointestinal complaints during exercise: prevalence,etiology, and nutritional recommendations. Sports Med Auckl NZ 2014; 44Suppl 1: S79-85.
2. CicchellaA, Stefanelli C, Massaro M. Upper Respiratory Tract Infections in Sport and theImmune System Response. A Review. Biology 2021; 10: 362.
3. CostaRJS, Snipe RMJ, Kitic CM, Gibson PR. Systematic review: exercise-inducedgastrointestinal syndrome-implications for health and intestinal disease. AlimentPharmacol Ther 2017; 46: 246–65.
4. ClarkA, Mach N. Exercise-induced stress behavior, gut-microbiota-brain axis anddiet: a systematic review for athletes. J Int Soc Sports Nutr 2016; 13:43.
5. WestNP, Pyne DB, Peake JM, Cripps AW. Probiotics, immunity and exercise: a review. ExercImmunol Rev 2009; 15: 107–26.
6. MohrAE, Jäger R, Carpenter KC, et al. The athletic gut microbiota. J IntSoc Sports Nutr 2020; 17: 24.
7. Bonomini-GnutzmannR, Plaza-Díaz J, Jorquera-Aguilera C, Rodríguez-Rodríguez A,Rodríguez-Rodríguez F. Effect of Intensity and Duration of Exercise on GutMicrobiota in Humans: A Systematic Review. Int J Environ Res Public Health2022; 19: 9518.
8. ClaussM, Gérard P, Mosca A, Leclerc M. Interplay Between Exercise and Gut Microbiomein the Context of Human Health and Performance. Front Nutr 2021; 8:637010.
9. ŁagowskaK, Bajerska J. Probiotic Supplementation and Respiratory Infection and ImmuneFunction in Athletes: Systematic Review and Meta-Analysis of RandomizedControlled Trials. J Athl Train 2021; 56: 1213–23.
10. HeimerM, Teschler M, Schmitz B, Mooren FC. Health Benefits of Probiotics in Sport andExercise - Non-existent or a Matter of Heterogeneity? A Systematic Review. FrontNutr 2022; 9: 804046.
11. Santibañez-GutierrezA, Fernández-Landa J, Calleja-González J, Delextrat A, Mielgo-Ayuso J. Effectsof Probiotic Supplementation on Exercise with Predominance of AerobicMetabolism in Trained Population: A Systematic Review, Meta-Analysis andMeta-Regression. Nutrients 2022; 14: 622.
12. ZhengY, Zhang Z, Tang P, et al. Probiotics fortify intestinal barrierfunction: a systematic review and meta-analysis of randomized trials. FrontImmunol 2023; 14: 1143548.
13. ChantlerS, Griffiths A, Matu J, Davison G, Holliday A, Jones B. A systematic review:Role of dietary supplements on markers of exercise-associated gut damage andpermeability. PloS One 2022; 17: e0266379.
14. MohrAE, Pyne DB, Leite GSF, Akins D, Pugh J. A systematic scoping review of studymethodology for randomized controlled trials investigating probiotics inathletic and physically active populations. J Sport Health Sci 2022; :S2095-2546(22)00126-0.
darmbacteriën
Sporters
Probiotische bacterien
Microbiota