Het belang van een diverse darmmicrobiota

We dragen in onze darmen miljarden bacteriën mee: onze darmmicrobiota. Er zijn meer dan 4900 verschillende soorten bacteriën die in onze darmen kunnen voorkomen. (1) Gemiddeld draagt een mens zo’n 500 soorten met zich mee, maar dit aantal kan sterk wisselen. Die diversiteit is van groot belang voor onze gezondheid.

Darmmicrobiota en immuunsysteem

Bacteriën en mensen leven al millennialang samen. Deze symbiose is geëvolueerd tot een geraffineerd systeem: wij, mensen, voorzien de bacteriën van voedsel en in ruil daarvoor leveren zij belangrijke stoffen als vitamines en korteketenvetzuren, helpen ze bij onze stoelgang en ondersteunen ze ons immuunsysteem. De kolonisatie van onze darmen na de geboorte (de ontwikkeling van onze microbiota) gaat hand in hand met de ontwikkeling van ons immuunsysteem. (2) Ook op latere leeftijd helpt de darmmicrobiota bij het reguleren van het immuunsysteem.  

Diversiteit van de microbiota

Hoewel nog altijd niet duidelijk is wat nu precies een ‘gezonde’ microbiota is, lijkt een grote diversiteit in elk geval belangrijk te zijn. Wetenschappelijk onderzoek laat echter zien dat de diversiteit van de microbiota van mensen in Westerse landen de laatste decennia sterk is afgenomen. (3) Zo blijken inwoners van Westerse landen 40-50% minder verschillende bacteriën te hebben dan volken die nog als jager-verzamelaars leven in Afrika en Zuid-Amerika. (4, 5) De mate van industrialisatie in een land lijkt dus gerelateerd te zijn aan een verminderde diversiteit van de microbiota. (6) Het is zelfs zo dat wanneer mensen uit een ontwikkelingsland migreren naar een Westers land, de diversiteit van hun microbiota binnen een jaar afneemt (zie TedX-filmpje). Dit ligt niet alleen aan het voedingspatroon, maar bijvoorbeeld ook aan een verminderde blootstelling aan microben in de omgeving en het gebruik van medicatie als antibiotica en maagzuurremmers.

Stijging metabole, immuun- of cognitieve aandoeningen

De afgelopen decennia is het aantal mensen dat lijdt aan metabole, immuun- of cognitieve aandoeningen sterk gestegen. Deze stijging was het eerst zichtbaar in Westerse landen, maar wordt inmiddels ook gezien in ontwikkelingslanden waar de mate van industrialisatie toeneemt. Volgens een groeiende hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek zou de afname van diversiteit van de microbiota hierbij een rol kunnen spelen. (7-9) Zo constateerde een recent Canadees onderzoek dat de diversiteit van de microbiota van mensen met een auto-immuunziekte, zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, multiple sclerose en reumatoïde artritis significant lager is dan die van de gezonde controles. (10) Ander onderzoek laat zien dat een lage diversiteit aan darmbacteriën op zeer jonge leeftijd geassocieerd is met een hoger risico op allergische aandoeningen bij kinderen. (11)   Dierstudies lijken zeker een verband te tonen tussen een afwijkende microbiota en diverse aandoeningen. (12) Of dit bij mensen ook het geval is, is nog niet duidelijk. Hiervoor is meer onderzoek nodig. Maar één ding begint wel steeds duidelijker te worden: een grote diversiteit aan darmbacteriën is belangrijk voor onze gezondheid.

Hoe houd je je microbiota divers?

• Ga zorgvuldig om met antibiotica en andere medicijnen, zoals ppi’s.
• Beperk het aantal antimicrobiële producten in de omgeving (denk aan antibacteriële schoonmaakmiddelen).
• Eet meer vezels, in de vorm van volkoren granen, peulvruchten, groente en fruit.
• Eet veel verschillende, onbewerkte levensmiddelen.
• Eet gefermenteerde voeding, zoals zuurkool, kefir, yoghurt, rauwmelkse kaas enz.
• Eet voeding rijk aan polyfenolen (antioxidanten).
• Beperk het aantal onnodige keizersneden.
• Bevorder het geven van borstvoeding.
• Knuffel met huisdieren.
• Breng tijd door in de natuur en werk in de tuin.

Microbioombank

Kolonisatie van de darmen vindt op verschillende manieren plaats: verticaal van moeder op kind en horizontaal via de omgeving. Wanneer bij de moeder of in de omgeving bepaalde belangrijke bacteriesoorten verdwenen zijn, kunnen deze ook niet meer overgedragen worden. Op die manier kunnen essentiële bacteriestammen uiteindelijk verloren gaan, met mogelijk nadelige gevolgen voor onze gezondheid. Om dit te voorkomen heeft een internationale groep wetenschappers het initiatief genomen om een ‘microbioombank’ op te zetten, vergelijkbaar met de wereldzadenbank in Spitsbergen. In The Microbiota Vault zullen zo veel mogelijk verschillende bacteriën die voorkomen op en in het menselijk lichaam opgeslagen worden, om zo de diversiteit van de menselijke microbiota te behouden. Het achterliggende idee is dat deze in de toekomst mogelijk ingezet kunnen worden om ziekten te voorkomen.

Referenties

1. Pasolli E, et al. Extensive unexplored human microbiome diversity revealed by over 150,000 genomes from metagenomes spanning age, geography, and lifestyle. Cell. Jan 2019., 176(3); 649-662.

2. Gensollen T, Iyer SS, Kasper D L & Blumberg RS. How colonization by microbiota in early life shapes the immune system. Science. 2016 Apr; 352(6285):539-544.

3. Moeller AH. The shrinking human gut microbiome. Current opinion in microbiology. 2017 Aug 1;38:30-5.

4. Clemente JC, et al. The microbiome of uncontacted Amerindians. Science advances. 2015 Apr 1;1(3):e1500183.

5. Schnorr SL, et al. Gut microbiome of the Hadza hunter-gatherers. Nature communications. 2014 Apr 15;5:3654.

6. https://www.gutmicrobiotaforhealth.com/en/impact-lifestyle-diet-gut-bacterial-communities-across-geographically-culturally-diverse-human-populations/

7. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, Elinav E. Dysbiosis and the immune system. Nature Reviews Immunology. 2017 Apr;17(4):219.

8. De Luca F, & Shoenfeld Y. The microbiome in autoimmune diseases. Clinical & Experimental Immunology. 2019 Jan; 195(1):74-85.

9. Nishida A, Inoue R, Inatomi O, Bamba S, Naito Y, & Andoh A. Gut microbiota in the pathogenesis of inflammatory bowel disease. Clinical journal of gastroenterology. 2018 Feb; 11(1):1-10.

10. Forbes JD, et al. A comparative study of the gut microbiota in immune-mediated inflammatory diseases—does a common dysbiosis exist?. Microbiome. 2018 Dec;6(1):221.

11. Bisgaard H, et al. Reduced diversity of the intestinal microbiota during infancy is associated with increased risk of allergic disease at school age. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 2011 Sep; 128(3):646-652.

12. Schaubeck M, et al. Dysbiotic gut microbiota causes transmissible Crohn's disease-like ileitis independent of failure in antimicrobial defence. Gut. 2016 Feb. 65(2);225-237.

‍

Foto: Radek Borovka/Shutterstock.com

‍